Potato/potato: Sport

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Voetbal is in de VS niet zo groot als basketbal of baseball, maar het EK krijgt toch wel wat aandacht. Ondanks het tijdsverschil hebben we geprobeerd de eerste speeldagen te volgen, en de verschillende aanpak van sport op televisie valt enorm op.

Op de Amerikaanse tv draait alles veel meer om statistieken. Zeker in baseball is dat cruciaal: telkens een speler in beeld komt, wordt ook zijn ERA of batting average vermeld. Wij dachten dat er in voetbal minder nuttige statistieken waren, maar dat is blijkbaar niet waar: voor een aanvaller wordt bijvoorbeeld steeds vermeld hoeveel goals in hoeveel wedstrijden hij maakte. Voor een wedstrijd wordt ook bekeken wat de vorige uitslagen waren toen dezelfde ploegen tegen elkaar speelden, of hoe de ploegen het deden in hun laatste wedstrijden in Europese Kampioenschappen, enzovoort.

Potato/potato: Verkeerslichten

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa Canada en de VS)

In België, en de meeste Europese landen, zijn de lichten voor voetgangers rood en groen. Het rode mannetje staat stil en het groene stapt, maar het verschil zit hem vooral in de kleur.

In de VS zijn de lichten rood en wit. Als je mag oversteken, staat er een wit mannetje (foto links). Het rode licht is een hand die je doet stoppen.

Vancouver heeft hetzelfde systeem, maar beter. Het witte mannetje stapt niet voorovergebogen als een oude man met een wandelstok, maar loopt monter fluitend, met rechte rug en de borst vooruit. Het geeft je zin om zelf ook vrolijk de straat over te steken, het mannetje achterna.

Potato/potato: Autorijden

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Om naar Canada te gaan, hebben we vanmorgen een auto gehuurd. Het was wel even wennen om ermee te rijden, want zoals de meeste Amerikaanse auto's heeft onze Chevrolet een automatische versnellingsbak. We moeten dus niet schakelen, of ontkoppelen om te stoppen. Eigenlijk rijdt zo'n auto als de botsauto's: alleen gas geven, remmen, en uitkijken voor andere chauffeurs.

Ook op de snelweg is het eenvoudiger rijden dan in Europa: de meeste grote wegen hebben een carpoolvak, waar je alleen mag rijden als je met twee of meer in de auto zit. Op die manier konden we bijna zweven voorbij het drukke verkeer.

Zweven is wel relatief: de maximumsnelheid op de snelweg ligt ergens tussen 60 en 70 mijl, of 95 à 110 km per uur. Maar net zoals in België rijdt iedereen 5 à 10 km per uur te snel.

Potato/potato: Boterhammen

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Het is in New York niet eenvoudig om lekkere boterhammen te eten. Eerst en vooral ben je al een tijdje bezig met zoeken naar een gewoon vierkant of rond brood. Bakkerijen zijn er niet, en het brood in de supermarkt is meestal nogal sponzig.

En dan is er het probleem van het beleg. Het lijkt wel alsof Amerikanen altijd hetzelfde eten. Je vindt hier immers nauwelijks slaatjes voor op de boterham; we vonden tot nog toe enkel eiersalade, tonijnsalade, vissalade en zalmsalade. Geen kip curry, préparé, scampi's in looksaus, of garnaalsalade dus, om maar enkele van onze favorieten te noemen. En de slaatjes die je vindt, zijn naar Belgische normen nogal droog; te weinig mayonaise.

Wij vermoeden dat Amerikanen met maar één boterham genoeg hebben, omdat ze hun boterhammen hier zo dik beleggen -- met zeker tien sneetjes kaas of hesp, of een centimeter pindakaas met confituur. Maar voor mensen die hun boterhammen liever wat minder dik smeren, is het zoeken naar wat variatie.

Potato/potato: Cijfers

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Amerikanen (en Britten) schrijven hun cijfers op een iets andere manier dan Europeanen. De foto hierboven toont het verschil aan: de bovenste regel is Amerikaans, de onderste Europees. Zoals je ziet, verschillen vooral de 1, 2, 7 en 9. Al bij al lijken de cijfers nog goed op elkaar, maar in het begin was het soms verwarrend dat de Amerikaanse 7 zo sterk lijkt op een Europese 1. Als iemand slordig schrijft, kan de 2 soms ook lijken op een Griekse alfa.

De verschillen tussen de cijfers zijn ook zichtbaar op digitale klokken en liften: in de VS hebben de 6 en 9 kortere "beentjes" dan in Europa; respectievelijk de bovenste en onderste horizontale lijn vallen weg.

Potato/potato: Kranten

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

In België was er een tijd geleden heel wat rond te doen dat de meeste kranten van formaat veranderden. De Standaard en de Gazet van Antwerpen schakelden over van broadsheet (A2) naar het tabloidformaat (A3); De Morgen ging van een kleine broadsheet naar het berlinerformaat (31.5 op 47 cm). Hoewel deze formaten sterk van grootte verschillen, zijn de proporties overal gelijk.

De meeste Amerikaanse kwaliteitskranten, zoals de New York Times en de Wall Street Journal, worden gedrukt op een totaal ander formaat: ongeveer 25 op 60 centimeter, of dubbel zo hoog als de bladzijden breed zijn. Het is niet echt handig om een artikel te lezen, maar anderzijds kan je zo de krant beter lezen op de bus of in de metro zonder je buurman te storen.

Potato/potato: Verkeerslichten

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Sommige verschillen tussen New York en Europa zijn zo klein dat we ze pas na maanden ontdekken. Neem bijvoorbeeld de verkeerslichten: in de hele stad hebben we nog nergens een verkeerslicht gezien dat rechts van de weg is geplaatst. Alle lichten hangen over het kruispunt.

Bovendien hangen de verkeerslichten meestal aan een paal die aan de overkant van het kruispunt staat, in tegenstelling tot de Europese hangende lichten. Op de foto komt het verkeer dus uit de richting van de pijl, en moeten de automobilisten dus letten op de omcirkelde lichten. Een vreemd neveneffect daarvan is dat je vaak auto's onder een rood licht ziet rijden -- in de meeste gevallen was het oranje toen ze het kruispunt opreden.

Potato/potato: Drie Gaatjes

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Wij dachten altijd dat de Belgische standaard van perforeren -- twee gaatjes ongeveer in het midden van een blad -- de wereldwijde standaard was. Maar nee hoor: in de VS maken ze overal drie gaatjes in, een in het midden en twee aan de zijkanten.

Het grote voordeel van de Amerikaanse aanpak is dat je papieren mooi op hun plaats blijven zitten. Het nadeel is dat je geen gewone perforator kan gebruiken om de gaatjes te maken. Wellicht bestaan er extra grote perforators, maar wij moeten ons behelpen met het kleine toestel op de foto, dat ongeveer werkt zoals een notenkraker. Je kan er vrij eenvoudig gaatjes mee prikken, maar goed mikken is minder evident.

Potato/potato: Restaurant

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Op restaurant gaan in de VS verschilt op subtiele manieren van Europa. De belangrijkste is dat je altijd een fooi moet geven, en de andere verschillen vloeien daar waarschijnlijk uit voort.

Eén gevolg is dat de service bijna altijd uitzonderlijk vriendelijk is. Van het moment dat je binnenkomt totdat je de rekening krijgt, is het alsof je wordt bediend door de overdreven vriendelijke Mr. Humphries uit Are You Being Served? of de Yes Guy uit The Simpsons. We zijn onderhand zo gewoon geraakt aan uitzonderlijke service, dat we schrikken als we ergens volgens de Europese standaard -- afstandelijk beleefd -- worden bediend.

Wat wel bizar is, is dat voor de Amerikanen goede service blijkbaar synoniem is met snelle service. Voor een volledig driegangenmenu ben je ongeveer een uur binnen in een restaurant, alleen een hoofdschotel komt neer op een dik half uur. Dat komt doordat ze onmiddellijk je bestelling voor drank opnemen (niet alleen aperitief), vijf minuten later vragen wat je wilt eten en je eerste schotel vijf minuten later brengen. Alles wordt ook afgeruimd zodra je je bestek hebt neergelegd, en de volgende schotel volgt weer vijf minuten later. Als je aangeeft dat je geen dessert of koffie meer wilt, brengen ze automatisch de rekening.

Een laatste verschil is het water. Vele restaurantgangers bestellen hier geen drank, omdat je altijd gratis kraantjeswater krijgt. Wij doen daar niet aan mee, omdat het water niet zo lekker is. Anderzijds zou dat niet zo'n slecht idee zijn, omdat de drank hier disproportioneel duurder is dan het eten -- $5 of 6 (plus taksen en fooi) voor een pintje, veel meer voor wijn.

Potato/potato: Melk

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Melk kopen is niet zo eenvoudig in de VS. Er is gewoon volle melk verkrijgbaar -- die heet hier meestal gewoon milk. Halfvolle melk is half and half, magere melk is skimmed milk. Maar daartussen heb je ook nog 2%- en 1%-melk, waarvan we geen idee hebben wat het precies betekent.

Nog een verschil is dat melk hier altijd in de koelafdeling wordt verkocht. Ze gebruiken hier dus geen pasteurisering of UHT-processen en dergelijke, wat dus ook betekent dat je de melk altijd in de koelkast moet bewaren, zelfs voor je ze opendoet.

Ten slotte gaat ook hier op dat alles groter is in de States. Flessen of dozen melk van een liter zijn onvindbaar, je vindt melk alleen per gallon (3.8 liter) of halve gallon (1.9 liter).

Potato/potato: Supermarkt

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

In New York gaan wij relaxter naar de supermarkt dan in België.

Om te beginnen zijn de kassa's superefficiënt georganiseerd. In onze supermarkt bijvoorbeeld (Whole Foods aan de Bowery) zijn er in totaal 22 kassa's. De klanten schuiven aan in 3 rijen, en elke rij heeft haar eigen kleur. Boven iedere rij hangt er een computerscherm waar om de beurt het nummer van de kassa op verschijnt waar je kan gaan afrekenen. Het is dus niet nodig om te raden welke rij het snelst vooruit zal gaan. Je schuift immers niet aan een specifieke kassa aan, alle klanten in de winkel worden even snel bediend. Een veel eerlijker systeem, lijkt ons.

Een ander voordeel is dat je nooit zelf je zakjes moet vullen; dat doet de kassierster wel voor jou. Nadeel (voor het milieu dan), is dat men consequent aan "double bagging" doet. Zelfs wanneer je slechts 1 product koopt dat niet veel weegt, zal men het in een dubbele plastiek zak steken. Erg milieubewust zijn ze hier dus nog niet.

Tenslotte de openingsuren: onze supermarkt is 7 dagen op 7 open, elke dag van 8 uur 's ochtends tot 23 uur 's avonds. Hier dus geen vreselijke files op zaterdagmiddag.

Potato/potato: Bancontact

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Geld afhalen gebeurt in de VS op een iets andere manier dan in België. Om te beginnen kennen ze hier geen Bancontact-automaten zoals in Europa. Je vindt wel automaten in heel wat winkels, maar daar moet je betalen om geld af te halen. Gratis geld vind je alleen in de kantoren van je eigen bank.

De automaten zelf (zie foto) werken ook anders: in plaats van je kaart te laten inslikken en op het einde terug te krijgen, moet je ze gewoon "dippen" -- snel insteken en er meteen weer uithalen. Dat heeft alvast als voordeel dat je nooit je bankkaart kunt vergeten.

Nog een bijzonderheid is dat de betaalterminals in de winkels niet afgedekt zijn. Terwijl je met je rechterhand typt, moet je die met je linkerhand afschermen om je code geheim te houden.

Potato/potato: gsm

(Onder het motto "You say po-tee-to, I say po-ta-to": kleine verschillen tussen Europa en de VS)

Omdat de meeste Belgische gsm's niet bruikbaar zijn in de VS (iets met de frequentie), hebben we ons onlangs Amerikaanse gsm's aangeschaft. We merkten onmiddellijk op dat het hier enorm goedkoop was om te bellen: ongeveer half zo duur als in België.

Jammer genoeg bleek al snel dat je hier niet alleen moet betalen om te bellen, maar ook om opgebeld te worden, en zelfs om sms'jes te ontvangen. Dikke afzetterij dus.